Tajwid

Takrifan dan Maksud Sifat Berlawanan dan
Tunggal
Sifat dari sudut bahasa ialah keadaan sesuatu samada dapat dilihat seperti putih,
merah, hitam atau tidak dapat dilihat seperti ilmu, amanah dan sebagainya.
Dalam istilahnya pula sifat bermaksud bentuk-bentuk tertentu yang terdapat
pada huruf ketika menyebutnya seperti angin keluar dari mulut ketika menyebut
huruf mahmusah, qalqalah, istitalah dan sebagainya.
Pengetahuan tentang sifat ini mempunyai beberapa faedah yang tersendiri.
Antara faedah tersebut ialah membezakan sebutan huruf-huruf yang keluar dari
makhraj yang sama. Seperti huruf ta, to dan dal. Ketiga-tiga huruf tersebut
keluar dari makhraj yang sama iaitu hujung lidah dengan gusi gigi atas hadapan.
Justeru yang membezakan sebutan antara to dan ta ialah sifat. Dimana to
mempunyai sifat istitolah, itbaq dan jahr dan ia disebut dengan tebal. Jika sekiranya tiga sifat tersebut tidak wujud paa to sudah tentu tidak ada perbezaan
antara to dengan ta.
Penguasaan sifat huruf juga boleh memperelokkan sebutan huruf yang berbeza
makhraj. Begitu juga ia dapat membezakan huruf yang kuat dengan huruf yang
lemah. Di samping itu proses idgham sesuatu huruf ke dalam huruf yang lain
juga tidak dapat dilakukan jika tidak mengetahui dan memahami bab ini. Secara
umumnya pengetahuan bab ini iaitu sifat huruf menjadi satu jalan untuk
mencapai sebutan huruf dengan lebih sempurna dan memberikan segala
mustahaknya. (menyebut mengikut sifatnya jika huruf bersifat istifal maka ia
disebut dengan nipis)
Ulama Tajwid berbeza pendangan berkaitan dengan bilangan sifat-sifat huruf.
Ibn al-Jazari berpandangan bilangan sifat-sifat huruf ialah 17 sifat. Pandangan ini
telah diterima pakai oleh ulama dan dijelaskan di dalam buku-buku mereka. Al-
Imam al-Syatibi pula berpandangan bilangan sifat huruf ialah sebanyak 16 sifat
dengan menggugurkan sifat sifat al-Izlaq dan al-Ismat, tetapi menambah satu
sifat iaitu al-HawaiÊ. Al-Imam al-FarraÊ pula mengatakan bahawa bilangan sifat
huruf ialah 14 sifat. Ini dengan menggugurkan sifat al-Izlaq, al-Ismat, al-Inhiraf
dan al-Lin, Tetapi menambah sifat al-Ghunnah. Manakala al-Imam Makki bin
Abi Tolib di dalam kitabnya al-RiÊayah berpendapat bahawa sifat huruf ialah
sebanyak 44 sifat.

Sifat Huruf Berlawanan dan Sifat-sifat
Tunggal
Sifat huruf yang berlawanan ialah sepuluh sifat atau dengan kata lain ia terdiri
dari lima pasangan. Takrifan dan huruf-huruf untuk sifat-sifat berlanan yang
tersebut adalah seperti berikut:
Hams diistilahkan sebagai suara lemah menyebut huruf-huruf ini kerana
lemahnya suara berpegang pada makhraj dan ini menyebabkan keluarnya
nafas. Kerana itulah huruf-hurufnya dinamakan mahmusah dan ia
dikumpulkan di dalam rangkaikata فحثه شخص سكت
2. Al-Jahr: Dari sudut bahasa ia bermaksud jelas dan terang. Mengikut al-
Qurra, al-Jahr diistilahkan dengan suara kuat menyebut huruf kerana
kekuatan berpegang kepada makhraj sehingga menahan dari keluarnya
nafas. Huruf-huruf yang tergolong dalam kumpulan ini dipanggil huruf
majhur dan bilanganya ialah selain dari sepuluh huruf-huruf hams.
Perhatian: kekuatan suara berpegang kepada makhraj sehingga menahannya
dari terkeluar nafas ketika menyebutnya adalah faktor utama membezakan
antara huruf hams dengan huruf jahr.
3. Al-Syiddah: dari sudut bahasa ialah kekuatan. Istilahnya pula al-Qurra
menyatakan bahawa kelaziman huruf pada tempatnya kerana kekutan
berpegangnya kepada makhraj sehingga menahannya dari keluar suara.
Huruf-huruf syidah disusun dalam rangkaikata جد قط بكت ia berjumlah
lapan huruf.
Contohnya huruf dal pada kalimah مهتد : Surah al-Hadid : 26.
Dan huruf jim pada kalimah والحج: Surah al-Baqarah : 189.
Jika diperhatikan dua contoh yang lepas, suara tertahan dan tidak berlalu
dengan sempurna. Ini kerana dal dan jim antara huruf-huruf al-Syiddah.
Al-Tawassut bermaksud pertengahan. Ulama QurraÊ mengistilahkan al-
Tawassut ialah huruf-huruf yang mempunyai perantaraan antara sifat al-
Syiddah dan sifat al-Rakhawah. Ia bermaksud suara tertahan ketika
menyebut hurufnya dan sebahagian suara terlepas kerana itulah ia
dinamakan Mutawassat. Huruf-huruf al-Tawassut tersusun di dalam
rangkaikata لن عمر.
Contohnya huruf lam dalam kalimah قل Surah al-Nas: 1. Dan huruf nun
dalam kalimah يكن Surah al-Ikhlas: 4
Dalam dua contoh yang dikemukakan, suara tidak dapat ditahan dengan
sempurna ketika membacanya sebagaimana huruf al-Syiddah dan diwaktu
yang sama suara tidak keluar dengan sempurna seperti huruf-huruf al-
Rakhawah. Tetapi huruf-huruf al-Tawassut keadaannya pertengahan antara
al-Syiddah dan al-Rakhawah.
4. Al-Rakhawah adalah berlawanan dengan maksud al-Syiddah dan juga al-
Tawassut. Ia adalah suatu-satunya sifat yang mempunyai dua lawan.
Berlainan dengan sifit-sifat lain yang hanya mempunyai satu lawan sahaja.
Dari sudut bahasa al-Rakhawah bermaksud lembut. Dan al-QurraÊ
mengistilah al-Rakhawah ialah lemahnya pegangan huruf pada tempatnya
atau makhrajnya sehingga suara keluar bersama sebutan huruf-hurufnya.
Justeru huruf-huruf yang keluar suara bersama dengan sebutannya
dinamakan huruf-huruf al-Rakhawah.
Huruf huruf al-Rakhawah selain dari huruf-huruf al-Syiddah dan al-
Tawassut. Contohnya huruf sin pada firman Allah s.w.t. المسSurah al-
Baqarah : 275 dan huruf faÊ pada firman Allah s.w.t. أف Surah al-Ahqaf : 17.
Dua contoh yang dikemukakan jika diperhatikan, terdapat suara yang jelas
keluar ketika menyebut huruf sin dan faÊ.
5. Al-IstiÊlaÊ dari sudut bahasa ialah terangkat. Manakala dari sudut istilah pula
ialah lidah terangkat ke lelangit atas ketika menyebut huruf-hurufnya. Di
waktu yang sama suara juga akan terangkat atau memenuhi ruangan mulut
ketika menyebut hurufnya.
6. Huruf-huruf al-IstiÊlaÊ ini tersusun dalam rangkaikata خص ضغط قظ.
Contohnya ialah huruf qaf di dalam Surah Yunus: 10 iaitu pada kalimah قل قائل
􀇲. dan huruf zaÊ pada surah al-Maidah: 45 iaitu kalimah الظالمون
Jika dilihat kepada dua contoh tersebut, kita mendapati bahawa lidah
terangkat ke lelangit atas ketika menyebut huruf-huruf al-IstiÊlaÊ.
7. Al-Istifal dari sudut bahasa bermaksud merendah. Al-QurraÊ telah
mengistilah al-Istifal sebagai merendahkan lidah dari lelangit atas ketika
menyebut huruf-hurufnya. Dengan sebab itu, suara yang menyebut
hurufnya juga akan merendah. Selain itu perkara yang berlaku juga ialah
huruf-huruf al-Istifal disebut dengan tarqiq (nipis)
Bilangan huruf-huruf al-Istifal ialah sebanyak 22 huruf iaitu selain daripada
huruf-huruf al-IstiÊlaÊ. Contohnya ialah huruf mim pada Surah al-Maidah : 3
iaitu kalimahمخمصة
÷ايكوتيله سمبوغن يغ اكن داتغ